In Noord-Holland inventariseerde de Fietsersbond meer dan 300 knelpunten voor fietsers, zoals onveilige fietspaden en ontbrekende schakels. De provincie selecteerde hieruit veertien knelpunten op provinciegrond, maar het bleek lastig om deze vlot op te pakken. De provincie kwam ondanks de beperkte middelen, tijd en capaciteit tot een efficiënte aanpak. Barry Hol van de provincie Noord-Holland en Bas Snoeker van VINU leggen uit hoe ze tot oplossingen zijn gekomen en welke lessen ze hebben geleerd.
“De veertien knelpunten werden geselecteerd op basis van urgentie en de verwachting dat ze redelijk vlot opgelost konden worden”, legt Barry Hol, coördinator ontwikkeling provinciale infrastructuur bij de provincie Noord-Holland uit. “We vroegen een projectleider om naast zijn andere projecten ook de fietsknelpunten aan te pakken. Hij liep echter vast. Je onderschat hoeveel werk het kost om de kleine knelpunten in detail uit te werken. Bovendien zijn onze werkwijzen geoptimaliseerd voor grote nieuwbouwprojecten. Ze passen niet goed bij de gezamenlijke aanpak van een reeks kleinere projecten. Dit moesten we dus anders gaan aanpakken.”
Focus in capaciteit
Als eerste werd Bas Snoeker van VINU als projectmanager aangetrokken. Hij kon zich volledig richten op de veertien fietsknelpunten. “Vanwege de vele uitdagingen, externe organisaties, interne afdelingen én de beperkingen in budgetten, wetgeving en de fysieke ruimte was het niet makkelijk om vlot stappen te zetten”, aldus Snoeker. “De extra focus in de capaciteit maakte het mogelijk om nu wel tempo te maken en samen met de partners, zoals gemeenten en de Fietsersbond, oplossingen te bedenken en te beoordelen.”
Focus in de aanpak
De provincie is gewend om uitgebreide analyses uit te voeren voor grote projecten en op basis daarvan oplossingsvarianten te bedenken en te beoordelen. Normaliter wordt daarna het bestuur pas betrokken om een voorkeursvariant te kiezen. Voor zo’n reeks kleinere knelpunten met een vastgesteld totaalbudget werkte dit niet, omdat je de besluiten in samenhang neemt. Bas Snoeker legt uit: “Het verbreden van een fietspad heeft bijvoorbeeld een heel ander prijskaartje dan het aanleggen van een rotonde. Iedere keuze heeft direct invloed op het oplossen van een ander knelpunt. Een grote investering in het ene project verkleint namelijk het budget voor een ander project en daarmee ook de keuzemogelijkheden. Daarom is het belangrijk een analyse op hoofdlijnen per knelpunt te maken: wat is het probleem, wat zijn mogelijke oplossingen en welke kosten zijn daaraan verbonden? Deze concrete analyse, afgestemd met interne en externe stakeholders, legden we op tafel bij de verantwoordelijke bestuurder, in dit geval bij de gedeputeerde met de portefeuille mobiliteit.”
Focus op tijdige besluitvorming
De provincie koos ervoor om niet alle mogelijke oplossingen voor ieder knelpunt in detail uit te werken, om zo langdurige discussies te voorkomen. In plaats daarvan werd in de analyse gefocust op een paar oplossingsrichtingen. Deze aanpak van vroegtijdig kiezen werkt erg goed, is de ervaring van Barry Hol. Bas Snoeker noemt het ‘benen-op-tafel-overleg’ met de gedeputeerde een succesvolle interventie. “Door de analyse van de veertien fietsknelpunten snel en concreet bij de bestuurder neer te leggen, zonder uitgebreide uitwerking en analyses, kon hij tijdig bijsturen en keuzes maken. Dit werd zeer gewaardeerd.”
Bij het opstellen van de beslisinformatie hebben ze alleen datgene uitgewerkt wat noodzakelijk was om een besluit te nemen over de voorkeursvariant voor ieder knelpunt. In plaats van alle ontwerprichtingen gedetailleerd uit te werken, werd nu gekozen voor één optie: het project stoppen of één ontwerp verder uitwerken als voorkeursvariant. “Zo creëer je vroegtijdig in het proces duidelijkheid over de gekozen oplossingsrichting” verklaart Snoeker. “Dat bespaart veel tijd en inzet. Ook geeft het direct duidelijkheid over de haalbaarheid binnen het budget van de volledige portefeuille van fietsknelpunten.”
Kies bij maatschappelijke opgaven voor focus
Bij maatschappelijke opgaven staan we voor grote uitdagingen en tegelijkertijd hebben we te maken met beperkte uitvoeringskracht door schaarste van mensen, middelen en milieuruimte (bijvoorbeeld stikstof). Een van deze uitdagingen is de stijging van het aantal verkeersongevallen, met name onder fietsers. Barry Hol trekt een belangrijke les uit de aanpak van de fietsknelpunten: “We hebben geleerd dat we voorzichtig moeten zijn met de inzet van capaciteit en middelen over een veelheid aan projecten. Het is lastig om harde keuzes te maken over waar de schaarse capaciteit wel en niet wordt ingezet. Het blijkt effectief te werken om slechts enkele projecten zorgvuldig te selecteren en die met voldoende capaciteit snel tot een succes te brengen.” Bas Snoeker vult aan: “Het is raadzaam om alleen projecten aan te pakken waarvan we verwachten dat ze haalbaar én effectief zijn. Focus niet te veel op theoretische varianten en details, maar betrek de belanghebbenden en de bestuurder vroegtijdig in het proces. Zo kom je gezamenlijk tot snelle besluitvorming.”
Bron: Mobiliteitsplatform, juli 2023
