High tech cluster
De tomaat op ons bord of de orchidee in het raamkozijn is het product van steeds verder gaande technologische innovatie: Greenports in Nederland zijn wereldwijd koploper in nieuwe toepassingen en bouwen aan de hightech kas van de toekomst. We denken bij glastuinbouw vooral aan producten (de tomaat), maar steeds vaker gaat het ook om productie van ingrediënten voor medicijnen, hightech-voedsel of de biobased economy.
VINU werkte aan een ruimtelijk-economische strategie voor Greenport West-Holland. Dit is Nederlands grootste cluster van ondernemers, overheden en kennisinstellingen voor productie, vers-logistiek, toelevering en de bijbehorende kennisinfrastructuur rondom de kas. Die strategie is leidend in de grote uitdagingen die op het cluster afkomen.
Fit for future?
De uitdagingen voor de komende tien jaar zijn enorm. De meest urgente vragen gaan over verduurzaming en energie, ruimtegebruik en innovatie. Allereerst: Greenports zijn groot geworden op (Gronings) gas – hoe versnellen we de transitie naar duurzame energie, een duurzaam watersysteem, circulaire productie en emissievrij transport? Ten tweede: de ruimtelijke puzzel in Nederland wordt steeds complexer en zeker in Zuid-Holland spelen vele ruimteclaims. Hoe gaan we slimmer met ruimte om en hoe behouden we tegelijkertijd voldoende ruimte voor deze economische sector? Kunnen we ruimte dubbel gebruiken? Op welke schaal kunnen we vertical farming toepassen? En hoe zetten we slimme logistiek in voor ook slimmer gebruik van de infrastructuur? Ten derde: innovatief ondernemerschap en incrementele innovatie zijn de belangrijkste oorzaken van de Nederlandse koppositie – hoe maken we ruimte voor disruptieve innovatie, van Artificial Intelligence tot grondstoffen van de biobased economie?
Die uitdagingen bieden grote kansen op de langere termijn, maar op de korte termijn staat het verdienmodel en investeringsvermogen van tuinbouwers onder druk, met name door de hoge gasprijs. De nabije toekomst is dus zeer onzeker.
Momentum voor ruimtelijke puzzel
Greenports zijn grote ruimtevragers. Maar daar staat veel tegenover: de productie en logistiek van vers, gezond voedsel voor West-Europa en economische kracht op regionale en nationale schaal. Het momentum om de ruimtevraag op te pakken is nu: het Rijk trekt meer regie naar zich toe in ruimtelijke ordening, provincies leggen aankomend jaar de ‘ruimtelijke puzzel’ en werken aan Provinciale Programma’s voor het Landelijk Gebied. Ook al ziet niet elke provincie glastuinbouw als onderdeel van het landelijk gebied. Daarnaast werken we aan een grootschalige verbouwing van onze energie- en waterinfrastructuur om in te spelen op klimaatverandering.
Wat wij kunnen
Op dit moment zijn overheden bezig om de bredere afweging tussen ruimtelijke, maatschappelijke en economische belangen te maken. Daarom hebben Greenports juist nu een langetermijnstrategie nodig op ruimte en ruimtelijke economie. Een strategie die gedragen wordt door de triple helix van ondernemers, overheden en kennispartners.
VINU hielp de Greenport West-Holland om in een goed gestroomlijnd, participatief proces te komen tot gedragen keuzes voor de toekomst. VINU bracht de kennis bij en belangen van de stakeholders samen met de kennis van partners BCI en MUST en vertaalde dit via scenario’s naar een strategie.
Download hier de volledige strategie en hier de publieksversie.
