De rust in het OV en op de snelwegen was na de derde coronagolf ver te zoeken tijdens de spits. Terwijl de wegen en het openbaar vervoer hun grenzen bijna bereiken, wordt de noodzaak voor een mobiliteitstransitie belangrijker dan ooit. En gedragsverandering speelt daarin een grote rol. Inge van Huffelen zet zich hiervoor sinds maart dit jaar in als coördinator mobiliteitsgedrag bij het programma Samen Bouwen aan Bereikbaarheid (SBaB): ‘Als we ons reisgedrag en ons mobiliteitssysteem niet aanpassen, staat de regio straks stil.’
Afstemming over mobiliteitstransitie
Als Rijk-regio programma is SBaB bij uitstek een programma waarin er veel overlegd moet worden. Inge licht toe: ‘De landelijke opgave kan niet zonder de regionale opgave en andersom ook niet. Op al die verschillende schaalniveaus is afstemming nodig als het gaat om de mobiliteitstransitie.’ Die mobiliteitstransitie is het uitgangspunt omdat de metropoolregio Amsterdam (MRA) groeit. Tot 2040 komen er 250.000 woningen en veel arbeidsplaatsen bij. En daarmee groeit ook de mobiliteit.
Bereikbaarheid van de MRA
De verstedelijkingsopgave is groot volgens Inge. ‘We kunnen niet niets doen’, zegt ze. ‘Als we ons reisgedrag niet aanpassen en ons mobiliteitssysteem niet veranderen, zorgt die verstedelijkingsopgave voor problemen en is de regio op korte termijn niet bereikbaar.’ SBaB zet daarom stevig in op gedragsverandering de komende tijd.
Gedragsverandering is niet altijd het eerste waar mensen aan denken bij de mobiliteitstransitie. Binnen SBaB wordt gewerkt aan het multimodaal toekomstbeeld (MTB). Het MTB maakt inzichtelijk wat alle ontwikkelingen betekenen voor de toekomstige mobiliteit en netwerken in de MRA. Daaruit blijkt dat gedragsverandering een belangrijke pijler is om de MRA bereikbaar te houden.
Afremmen en spreiden
Gedragsverandering kan over veel dingen gaan, maar bij SBaB is het afremmen en spreiden van verkeer een van de sturingsprincipes. Dat betekent niet alleen dat we bewustere keuzes moeten maken of het nodig is om te reizen (minder reizen), maar ook meer buiten de spits en met duurzamere vervoersmiddelen zoals lopen, met de fiets of het openbaar vervoer. Met andere woorden: we moeten het mobiliteitssysteem efficiënter gaan gebruiken. ‘Denk bijvoorbeeld bij kantoorbanen aan na de spits van huis vertrekken naar je werk en op donderdag een dag extra thuiswerken’, merkt Inge op.
Patronen doorbreken
Door samen met werkgevers, maar ook met onderwijsinstellingen te werken, helpt SBaB hen op een andere manier te kijken naar mobiliteitsgedrag en geeft advies over hoe ze hun mobiliteitsgedrag kunnen aanpassen. Inge denkt dat daar nog veel te winnen valt. ‘Onderwijsinstellingen en werkgevers willen bereikbaar zijn en realiseren zich vaak niet dat ze zelf een deel van de oplossing kunnen zijn. Maar voor het reisgedrag maakt het ontzettend veel uit als niet iedereen bijvoorbeeld om 9 uur start met een vergadering of met een college. Dat patroon doorbreken, kan een wereld van verschil maken’, zegt Inge.
Kennis delen
Vastgeroeste gewoonten zijn vaak moeilijk aan te passen. ‘De eerste stap is bewustwording’, vertelt Inge. ‘Daarna komen de stappen dat mensen zelf iets kunnen doen. Dat heeft tijd nodig.’ Met het Monitoring en Evaluatie Systeem worden de veranderingen gemeten en is een basis waarop kan worden bepaald hoe je mensen het beste mee kunt krijgen. ‘Zo is duurzaamheid bijvoorbeeld een thema waar sommige mensen meer gevoel bij hebben dan mobiliteit, waardoor ze gemotiveerd zijn om de CO2-uitstoot te verminderen’, zo legt Inge uit. SBaB draagt op die manier bij aan kennis delen en het stimuleren van duurzamer mobiliteitsgedrag.
Bewuste keuzes maken
Inge benadrukt hierbij dat haar rol binnen SBaB zeker niet is om met een vingertje te wijzen naar bijvoorbeeld autogebruikers. ‘Het doel is om mensen bewuste keuzes te laten maken in wanneer en op welke manier ze reizen. De auto pakken is prima, maar vraag jezelf daarbij af of het nodig is en of het op dat moment nodig is. Sommige werkgevers kennen alleen regelingen voor leaseauto’s, waar reizen met het openbaar vervoer opeens duur en ingewikkeld wordt.’ Ze hoopt dat de Uitvoeringsagenda SBaB daarmee een belangrijke bijdrage kan leveren aan de mobiliteitstransitie. ‘De stip op de horizon is dat we de MRA aantrekkelijk en bereikbaar houden, en doelen op het gebied van duurzaamheid en brede welvaart behalen.’
VINU-er Inge is geïnterviewd over haar rol als coördinator mobiliteitsgedrag bij het programma Samen Bouwen aan Bereikbaarheid (SBaB). Dit artikel is oorspronkelijk geplaatst op: https://www.samenbouwenaanbereikbaarheid.nl/nieuws/bewustwording-de-eerste-stap-voor-gedragsverandering