VINU’ers Margriet en Bart komen het in hun werk dagelijks tegen: mensen die hun energierekening niet meer kunnen betalen. Vanuit hun eigen perspectief kijken zij naar de manier waarop gemeenten en de woningcorporaties het probleem van de energiearmoede proberen op te lossen. Margriet vanuit haar rol als projectleider energiearmoede bij een gemeente Beverwijk en Bart als adviseur Duurzaamheid bij een woningcorporatie. Samen denken ze na over de vraag: hoe kunnen gemeenten en corporaties beter samen optrekken om energiearmoede aan te pakken?
Energiearmoede
Door de extreem hoge energieprijzen is energiearmoede een steeds groter probleem in Nederland. Margriet: “TNO heeft uitgerekend dat als je meer dan acht procent van je inkomen kwijt bent aan energie, het ten koste gaat van andere belangrijke uitgaven zoals van boodschappen of de sportclub. Dan spreek je dus van energiearmoede.” Bart vult aan: “vaak speelt dit juist bij mensen die in een sociale woning wonen. Die hebben het niet breed.”
De gemeentelijke energiecoach
Gemeenten hebben geld gekregen van de Rijksoverheid om energiearmoede te bestrijden. Margriet is als projectleider energiearmoede in de gemeente Beverwijk verantwoordelijk voor de maatregelen en de aanpak.
Ze vertelt: “we kunnen mensen in veel gevallen echt helpen met het verlagen van hun energierekening, bijvoorbeeld door ze te wijzen op wat ze zelf kunnen doen in huis aan energiebesparing, zoals het aanbrengen van radiatorfolie, tochtstrips en ledverlichting. We hebben vanuit de gemeente energiecoaches aangesteld die mensen helpen met het installeren. Ook doen we veel aan communicatie, zoals het organiseren van informatieavonden. Dat werkt echt!”
Maar Margriet ziet ook een keerzijde. “We mogen vanwege wettelijke regels de beschikbare middelen (300 miljoen euro in totaal) niet inzetten voor de meest effectieve maatregelen zoals het plaatsen van dubbel glas of het isoleren van vloeren. Dit is jammer, want daardoor voelt het soms alsof ik bezig ben pleisters te plakken in plaats van de patiënt beter maken. Mensen die ik spreek tijdens informatieavonden begrijpen hier helemaal niks van.”
De duurzame huurwoning
Bart werkt voor woningcorporatie Dudok Wonen als adviseur energietransitie aan het verduurzamen van woningen en probeert vanuit die rol juist tempo te maken. Hij ziet dat corporaties bezig zijn met een grote inhaalslag.
Bart: “corporaties hebben nog veel verouderde woningen. Voor een huurder van zo’n oude woning betekent dit dat ze een veel te hoge energierekening hebben. Dit moeten we echt snel aanpakken. Bij Dudok hebben we het doel al onze woningen op energielabel B te brengen. Om dit te halen pakken we honderden woningen per jaar aan door ze te isoleren en te voorzien van zonnepanelen. Dit jaar hopen we al gemiddeld op label B te zitten.”
Maar Bart ziet ook waar het soms knelt. “Soms moeten woningcorporaties lastige afwegingen maken tussen het investeren in het verduurzamen van bestaande woningen of het bouwen van nieuwe sociale huurwoningen vanwege dat andere grote probleem, het woningtekort. En corporaties hebben ook te maken met de schaarste van (bouw)materialen, personeelstekorten en de stijgende prijzen voor grondstoffen. Hierdoor gaat het soms langzamer dan je zou willen. Door slimme manieren van aanbesteden en met een stevige projectaanpak, zijn de eerste resultaten zichtbaar in Hilversum, maar het gaat echt nog wel een paar jaar duren voordat alle woningen verduurzaamd zijn.”
Geef ruimte voor lokale oplossingen!
Uit de ervaringen van Bart en Margriet ontstaat het beeld dat er op veel plekken in Nederland, door gemeenten, corporaties en het Rijk met veel middelen en veel inzet gewerkt wordt om echt iets te doen aan het bestrijden van energiearmoede. De structurele oplossingen vergen tijd, terwijl het water bij een groeiend aantal mensen echt aan de lippen staat. Maar Bart en Margriet zien ook dat er kansen worden gemist. “We denken dat het beschikbare geld echt effectiever kan worden besteed als gemeenten en corporaties de ruimte krijgen om beter samen te werken.” Intensiever contact tussen de partijen die ieder vanuit hun eigen rol en verantwoordelijkheid en met hun eigen beperkingen nu hard aan het werk zijn, kan echt helpen, denken ze. Lokale samenwerkingsverbanden tussen corporaties, gemeenten en andere partijen met de macht en de middelen om iets te doen, zouden kunnen helpen om doelgerichter energiearmoede te bestrijden. En wettelijke belemmeringen en verkokering van budgetten zouden moeten worden ‘ontschot’. Geld, maar ook menskracht, denkkracht en andere schaarse middelen kunnen dan met een programmatische aanpak strategischer, gerichter en effectiever worden ingezet.