Samen Groeien: VINU en Leiden, 20 jaar in ontwikkeling
De stad waar het allemaal begon. VINU en de stad Leiden zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. In Leiden klopt het VINU-hart nét een beetje harder. Niet alleen omdat ons bureau hier is gevestigd, maar vooral omdat gemeente Leiden ons al jaren de kans geeft om te werken aan projecten die de stad transformeren. We zijn dankbaar voor gemeente Leiden als opdrachtgever, omdat we ons als ‘externen’ echt onderdeel voelen van het team. We kennen Leiden als een open, professionele en betrouwbare organisatie. En dat zie je terug in de ontwikkeling van de stad. In dit artikel blikken we terug: waar stond de stad 20 jaar geleden, welke richting heeft Leiden gekozen, en wat kunnen andere steden daarvan leren?
Twintig jaar consequent kiezen voor een leefbare stad
Leiden is een stad met weinig fysieke ruimte, maar veel ambitie. Juist daardoor moet je keuzes durven maken. Twintig jaar geleden was de kwaliteit van de openbare ruimte laag en slokte de auto veel van de beschikbare ruimte op. De afgelopen twintig jaar hebben we gezien hoe Leiden consequent kiest voor een stad waar leefbaarheid, vergroening en slimme mobiliteit centraal staan. Zo is Leiden in die 20 jaar ruim 10 plekken gestegen naar plek nummer 3 in 2023 op de lijst van aantrekkelijkste steden om in te wonen in Nederland volgens de Atlas voor Gemeenten.
Mobiliteitstransitie: van bereikbaarheid naar leefbaarheid
Door verkeer slimmer te organiseren, kan Leiden steeds meer ruimte teruggeven aan de stad. Gemeente Leiden gaf voorrang aan hoogwaardig openbaar vervoer en sloot de noordkant van de Leidse Ring. Parkeren gebeurt steeds meer ondergronds. Allemaal projecten die letterlijk ruimte maken voor een aantrekkelijker en groener straatbeeld bovengronds. En met de uitvoering van het programma Autoluwe Binnenstad krijgt Leiden de komende jaren een binnenstad waar verblijven belangrijker is dan doorrijden.
VINU’ers Jelle en Harold werkten aan projecten als de Hoogwaardig Openbaar Vervoer (HOV) route. Voor de Leidse Ring Noord (LRN) verzorgden collega’s Bart, Simon, Sylvia en Daan mede het project- en omgevingsmanagement en VINU’er Menno werkte aan programma Autoluwe Binnenstad.
Kwaliteitsimpuls: meer groen, fijner leven
Het Leidse Singelpark – een doorlopend park van ruim zes kilometer rond de binnenstad – is een krachtig voorbeeld van vergroening. En een goed voorbeeld van het ‘teruggeven’ van ruimte aan inwoners. Het resultaat is prachtig en geldt als voorbeeld in heel Nederland. Maar we denken dat veel gemeenten net zo veel kunnen leren van het participatieproces, waarbij lokale initiatiefnemers, stadsbewoners en lokale organisaties zelf aan de tekentafel zaten én zich inzetten voor het beheer.
Ook hier is Leiden nog niet klaar: de stad werkt nu aan de volgende ambities. Een Tweede Groene Ring van groen en water verbindt parken, sportparken, begraafplaatsen, volks- en stadstuinen, waardevolle natuur, landgoederen, waterlopen, oevers en wijken met elkaar. En de zone tussen station en historische binnenstad wordt straks de Groene Loper Stadsentree: een aantrekkelijke, autoluwe, busvrije en groene loop- en fietsroute.
VINU’ers Maarten, Menno en Sylvia werkten mee aan projectmanagement en participatie voor het Singelpark. Maarten, Rosanne, Sylvia en Daan werk(t)en mee aan de Tweede Groene Ring en de Groene Loper Stadsentree.
Economie: groeien met visie
Leiden groeit, met toegevoegde woningen in gebiedsontwikkelingen zoals de Meelfabriek, Telderskade en Sumatrahof. En Leiden speelt ook steeds een belangrijkere rol als regionaal knooppunt met een sterke, eigen economie. Station Leiden Centraal is het zesde station van Nederland en Leiden Bio Science Park is een economisch cluster van nationale betekenis.
De MIRT-verkenning naar de toekomst van het stationsgebied Knooppunt Leiden Centraal brengt economie, mobiliteit en ruimtelijke kwaliteit samen. Dit knooppunt transformeert van verkeersruimte naar verblijfsplek. En het station moet straks veel meer de verbinding gaan vormen tussen de universiteit in de binnenstad en het Bio Science Park aan de andere kant van het station.
Voor de ontwikkeling van Leiden Bio Science Park verdient Leiden ook bewondering: de gemeente is jarenlang blijven vasthouden aan een hoogwaardig profiel voor dit gebied, ook toen er nauwelijks interesse kwam vanuit de markt. En inmiddels barst het economisch cluster uit z’n voegen.
VINU’ers Thijs Delisse en Maarten werkten aan diverse gebiedsontwikkelingen zoals de Meelfabriek en Sumatrahof. VINU’er Inge is procesmanager namens gemeente Leiden in de MIRT-verkenning naar de toekomst van Knooppunt Leiden-Centraal. VINU’ers Menno, Rosanne en Jos werk(t)en aan de ontwikkeling van het Bio Science Park.
Lessen uit Leiden
Twintig jaar aan beleidskeuzes en ruimtelijke ingrepen hebben Leiden merkbaar veranderd. We leerden in ons werk voor en met de gemeente Leiden vijf lessen waar heel Nederland wat aan heeft:
- Maak ruimte voor kwaliteit. De auto is nog steeds welkom, maar niet langer vanzelfsprekend dominant in Leiden. En steeds meer openbare ruimte is veranderd van doorgangsroute naar verblijfsplek. Dat is het gevolg van consequent beleid, waarin bereikbaarheid anders is georganiseerd en mobiliteit verweven is met de grotere opgave van stedelijke kwaliteit.
- Grote ambities, groots resultaat. Zonder een grote ambitie zoals het Singelpark of nu de Tweede Groene Ring, was er vast ook een groene kwaliteitsimpuls gekomen (zoals in veel steden), maar zeker niet van dit formaat.
- Maak inwoners eigenaar van hun eigen omgeving. Ook een belangrijke les uit het Singelpark: inwoners willen, kunnen en doen heel veel zelf. Neem hen serieus en participeer niet alleen in de ontwerpfase, maar ook in de beheerfase.
- Heb geduld. Leiden Bio Science Park laat zien: wees geduldig met je ruimte. Economische ontwikkeling laat zich lastig sturen, maar juist door jarenlang vast te houden aan een economische visie boekte gemeente Leiden resultaat.
- Wees zoals je stad. Leiden kennen we als een open, luidruchtige, gezellige, prachtige, eigen stad. En gemeente Leiden kennen we als een open, betrokken en professionele organisatie. Wees als ambtelijke organisatie een spiegel van je stad. Dan ben je betrouwbaar, benaderbaar en -niet onbelangrijk- een fijne opdrachtgever.
Op naar de volgende 20 jaar. Wat ons betreft altijd met een basis voor VINU in onze thuisstad Leiden.