Fietsfanaten verenigd
De Nederlandse fietscultuur moeten we koesteren: fietsen is gezond, goed voor het klimaat, stil en snel. De gemiddelde Nederlander heeft 1,3 fietsen, waarmee we jaarlijks samen zo’n 15 miljard kilometers afleggen. Maar hoe zorgen we dat dit veilig blijft gaan? Hoe krijgen we meer mensen op de fiets? Hoe gebruiken we innovaties op fietsgebied om ook doelstellingen van duurzaamheid en leefbaarheid te halen? En welke kansen liggen er voor fietsvervoer – nu en in de toekomst?
Op het fietscongres op 6 juni kwamen fietsfanaten uit het hele land samen om over deze en andere onderwerpen te praten. VINU is trotse partner van het Nationaal Fietscongres. Bovendien werd het congres dit jaar georganiseerd door de MRDH en gemeente Den Haag – dat maakte het voor ons helemaal een thuiswedstrijd, want VINU werkt al langer aan doorfietsroutes in de MRDH.
Metropolitane fietsroutes staan soms beter bekend als ‘doorfietsroutes’. Een breedte van 4,5 meter, prettig asfalt, voorrang op ander verkeer en een aantrekkelijke route zijn de kenmerken. De gewenste impact is om in vijf jaar tijd vijftig procent meer fietsers op de paden te krijgen en een modal shift te stimuleren: meer mensen uit de auto op de fiets naar het werk.
Rosanne, Nicolien en Fabienne delen hun ervaringen.
Werken als veranderaar: hoe krijgen we de niet-fietsfanaat mee?
Bij fietsprojecten denk je snel aan het aanleggen van goede fietsinfrastructuur, maar de openingslezing focust juist op de mens op die fiets.
Nicolien: “Het thema van het Nationaal Fietscongres was dit jaar ‘Fiets en voel je vrij’. Mij hoef je dat niet te vertellen. Ik ervaar die vrijheid tijdens mijn woon-werkrit van Voorburg naar Zoetermeer of in het weekend met de kids naar het strand. Als buitenmens ga ik graag op mijn lievelingstransportmiddel: de fiets! En als je niet oplet, ga je er in je projecten ook vanuit dat anderen dit met je delen. Zeker in een omgeving met veel fietspredikanten.”
Veranderkundige Annemarie Mars opende vele ogen tijdens haar lezing over gedragsverandering in maatschappelijke opgaven. Wat blijkt – niet iedereen houdt van fietsen… Hoe krijgen we dan toch meer Nederlanders op de fiets? “Als publieke veranderaars bij VINU is het zaak dat wij het veranderverhaal scherp houden. Wat is het probleem, het doel en wat het middel? En hoe kun je gedrag beïnvloeden? Met vrijblijvende verleiding, of is het nodig te verplichten vanwege het publieke belang? Waar zit je gesprekspartner? In ontkenning, weerstand, reflectie en commitment? Stof tot nadenken, toepasbaar in alle VINU-projecten. Want daar zit altijd wel een maatschappelijke veranderopgave in!”
Van vrachtwagen naar vrachtfiets
’s Ochtends modereerde Nicolien een sessie over fietslogistiek, en daar bleek de les van de lezing in vruchtbare aarde te vallen: ook het verder implementeren van fietslogistiek is een spannende, nieuwe veranderopgave.
Cargofietsen zitten tussen wetgeving en realiteit in. Volgens de wet is het een fiets, en voldoen ze aan de afmetingen om op het fietspad te rijden. Tegelijkertijd zijn deze fietsen flink sneller en breder dan ‘gewone fietsers’, en kan het erg krap worden op de weg. En waar kunnen ze het beste parkeren? Nicolien: “Het omarmen van cargofietsen vraagt om verandering – in gedrag, regelgeving, in samenwerking tussen overheid en markt, maar ook om flexibele ruimtelijke inrichting in steden. Fietslogistiek heeft de potentie om een rol te spelen in doelen rondom duurzaamheid, leefbaarheid en ruimtelijke kwaliteit in steden.”
Fietsen in de toekomst: doe maar normaal vs. innovaties op het fietspad
Ondanks de aloude Nederlandse traditie van fietsen, zien we steeds weer nieuwe innovaties. Zo ook in de kennissessie die Rosanne bijwoonde. “Van hoofdwonden voorkomen door een airbag op het hoofd tot een geïntegreerde beveiliging op fietsen die in real time de maximumsnelheid van een fiets bepaalt. Voorlopig moet ik aan beide ideeën nog even wennen en vind ik mijn eigen elektrische bakfiets voldoende innovatief.”
We zien veel innovaties om ons veilig te houden op het fietspad, door het voorkomen van ongelukken of door het remmen van snelheid. Wordt de ‘normale fietser’ in de berm gedrukt? ‘Normale’ fietsers ervaren in elk geval steeds meer onveiligheid, doordat het steeds drukker en diverser wordt op het fietspad. Daar kunnen we dan weer veel leren van de auto: die is steeds veiliger geworden – voor de inzittende dan, niet voor de fietser!
Integraal samenwerken om de fiets de ruimte te geven
“Nicolien, Rosanne en ik waren op het fietscongres, omdat wij graag werken aan fietsverbeteringen,” zegt Fabienne. “Zo hebben we alle drie bij de MRDH meegewerkt aan de realisatie van doorfietspaden, maar we zijn ook buiten werktijd echte ambassadeurs van de fiets. Daarom is het leuk om op zo’n dag medefietsfanaten tegen te komen.”
Niet alleen deze drie VINU’ers zien het liefst meer fiets(paden) in Nederland, ook collega Bas zette zich namens de Provincie Noord-Holland in om veertien fietsknelpunten in de provincie aan te pakken. En VINU-er Jurriaan werkt momenteel aan doorfietsroutes in Zuid-Kennemerland.
En, fietsfanaat, zien we jou in 2025 in Utrecht bij de volgende editie van het Nationaal Fietscongres?